Επαγγελματικά Δικαιώματα

Ο όρος «επαγγελματικά δικαιώματα» αναφέρεται στο δικαίωμα πρόσβασης σε συγκεκριμένες νομοθετικά ρυθμιζόμενες επαγγελματικές δραστηριότητες.

Η ουσία της έννοιας της νομοθετικά ρυθμιζόμενης επαγγελματικής δραστηριότητας αφορά αποκλειστικά στις δραστηριότητες εκείνες που εμπεριέχουν ανάληψη ευθύνης από τον επαγγελματία, έναντι δημόσιας αρχής.

Οι προϋποθέσεις για την πρόσβαση σε νομοθετικά ρυθμιζόμενη επαγγελματική δραστηριότητα καθορίζονται με Νόμους και Προεδρικά Διατάγματα. Στο πλαίσιο του καθορισμού των προϋποθέσεων για την άσκηση ενός επαγγέλματος καθορίζονται τα πεδία άσκησής του, οι βαθμίδες του επαγγέλματος (π.χ. βοηθός, τεχνίτης, αρχιτεχνίτης) και οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση των σχετικών επαγγελματικών αδειών ανά πεδίο επαγγελματικής δραστηριότητας. Ενδεικτικά αναφέρεται ως παράδειγμα προϋπόθεσης, η κατοχή άδειας για την άσκηση συγκεκριμένης επαγγελματικής δραστηριότητας, η οποία είναι συναρτημένη αφενός με την κατοχή συγκεκριμένων (ακαδημαϊκών ή μη) τίτλων σπουδών, αφετέρου (σε αρκετές περιπτώσεις) με την ιδιότητα μέλους της αντίστοιχης επαγγελματικής ένωσης.

Η απόδοση επαγγελματικών δικαιωμάτων προϋποθέτει τη νομοθετική κατοχύρωση ενός επαγγέλματος.

Ως νομοθετικά κατοχυρωμένο επάγγελμα νοείται η δραστηριότητα ή το σύνολο νομοθετικά κατοχυρωμένων επαγγελματικών δραστηριοτήτων, που αποτελούν το επάγγελμα αυτό σε ένα κράτος μέλος της ΕΕ [άρθρο 2 παρ. 5 του Π.Δ. 231/1998 (ΦΕΚ 178 Α’), το οποίο ενσωματώνει στο εθνικό δίκαιο τις οδηγίες 92/51/ΕΟΚ του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, 94/38/ΕΚ και 95/43/ΕΚ της Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων]. Ένα επάγγελμα θεωρείται νομοθετικώς κατοχυρωμένο εάν για την άσκησή του απαιτούνται η κατοχή συγκεκριμένων (ακαδημαϊκών ή μη) τίτλων σπουδών και σε αρκετές περιπτώσεις η ιδιότητα μέλους της αντίστοιχης επαγγελματικής ένωσης. Η άδεια άσκησης επαγγέλματος είναι απαραίτητη μόνο για νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα.

Η νομοθετική κατοχύρωση των επαγγελμάτων, η οποία είναι απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου ο Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. να εισηγηθεί διά του Δ.Σ. του, τον καθορισμό των επαγγελματικών δικαιωμάτων των κατόχων προσόντων που αποκτώνται στο πλαίσιο της δια βίου μάθησης, πλην της ανώτατης εκπαίδευσης, αποτελεί αρμοδιότητα των Υπουργείων που εποπτεύουν τα συγκεκριμένα επαγγέλματα.

Συμπερασματικά, επισημαίνεται ότι η εισήγηση του καθορισμού των επαγγελματικών δικαιωμάτων των κατόχων προσόντων που αποκτώνται στο πλαίσιο της δια βίου μάθησης, πλην της ανώτατης εκπαίδευσης, από την πλευρά του Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π., αφορά μόνο τις περιπτώσεις, κατά τις οποίες οι υπό εξέταση από τον Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. ειδικότητες εναρμονίζονται με ήδη νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα από τα καθ΄ ύλην αρμόδια Υπουργεία. Σε κάθε άλλη περίπτωση, δεν υφίσταται θέμα ρύθμισης επαγγελματικών δικαιωμάτων, τη στιγμή που κάθε επαγγελματική δραστηριότητα ασκείται ελεύθερα, με την κατοχή, ή και όχι, αντίστοιχου τίτλου σπουδών.

Με τις διατάξεις του ν. 3919/2011 (ΦΕΚ 32 Α΄), άρθρα 1, 2 & 3 θεσπίζεται η αρχή της επαγγελματικής ελευθερίας και καταργούνται οι αδικαιολόγητοι  περιορισμοί στην πρόσβαση και άσκηση των επαγγελμάτων και οι αδικαιολόγητες απαιτήσεις προηγούμενης διοικητικής άδειας για την άσκηση επαγγελμάτων.

Οι προϋποθέσεις για την άσκηση ενός επαγγέλματος (άδεια άσκησης επαγγέλματος, καθορισμός επαγγελματικών δικαιωμάτων) εξαρτώνται από την  κατηγορία, στην οποία ανήκει το κάθε επάγγελμα. Ειδικότερα, μπορούμε να διακρίνουμε τρεις (3) κατηγορίες επαγγελμάτων:

Στην κατηγορία αυτή κατατάσσονται τα επαγγέλματα, τα οποία συνδέονται άμεσα με την υγεία και την ασφάλεια, τόσο των εργαζομένων σε αυτά, όσο και των αποδεκτών των υπηρεσιών που αυτά προσφέρουν. Εδώ ανήκουν τα νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα, για τα οποία και μόνο μπορούν να αποδοθούν επαγγελματικά δικαιώματα.

Απαραίτητες προϋποθέσεις για την άσκηση αυτής της κατηγορίας επαγγελμάτων είναι:

1. Ο τίτλος σπουδών (ή για εμπειροτέχνες, η μακρόχρονη προϋπηρεσία ως βοηθοί υπό την εποπτεία κατόχου επαγγελματικής άδειας) και
2. Η άδεια άσκησης επαγγέλματος

Παραδείγματα επαγγελμάτων:

• επαγγέλματα αρμοδιότητας Υπουργείου Ανάπτυξης, όπως Ηλεκτρολόγοι, Χειριστές μηχανημάτων τεχνικών έργων, Μηχανικοί εγκαταστάσεων, Εγκαταστάτες καύσης υγρών και αερίων καυσίμων, Υδραυλικοί, Ψυκτικοί.
• επαγγέλματα αρμοδιότητας Υπουργείου Μεταφορών που αφορούν σε τροχοφόρα, όπως Μηχανοτεχνίτες, Τεχνίτες αμαξωμάτων, Τεχνίτες βαφής.
• το επάγγελμα του Λογιστή – Φοροτεχνικού Δ΄ Τάξης, αρμοδιότητας Οικονομικού Επιμελητηρίου (απόφοιτοι Ι.Ε.Κ. ή δευτεροβάθμιας τεχνικής εκπαίδευσης).
• επαγγέλματα αρμοδιότητας Υπουργείου Υγείας, όπως Βοηθοί νοσηλευτών, Κουρείς-Κομμωτές, Τεχνίτες περιποίησης χεριών - ποδιών.
• Επαγγέλματα του Υπουργείου Πολιτισμού, όπως Τεχνικοί συντήρησης έργων τέχνης.

Πρόσθετες πληροφορίες:

• Υπάρχει δυνατότητα εξέλιξης στο επάγγελμα και απόκτησης ανώτερων αδειών μετά από προϋπηρεσία και εξετάσεις (τεχνίτης, αρχιτεχνίτης, εργοδηγός/εγκαταστάτης) (π.χ. οι ειδικότητες  Μηχανολογίας – Ηλεκτρολογίας).
• Κάτοχοι τίτλων σπουδών διαφορετικών εκπαιδευτικών βαθμίδων (δευτεροβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση / μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση και κατάρτιση) ενδέχεται να έχουν ίδια επαγγελματικά δικαιώματα με διαφορετικές, πιθανόν, προϋποθέσεις για την αρχική είσοδο στο επάγγελμα ή για την απόκτηση ανώτερων επαγγελματικών αδειών π.χ. σε ό,τι αφορά τα έτη, το είδος της προϋπηρεσίας ή/και τη συμμετοχή σε εξετάσεις ή όχι.

Επισημαίνεται ότι ο Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. δύναται να εισηγηθεί διά του Δ.Σ. του, τον καθορισμό των επαγγελματικών δικαιωμάτων που αφορούν μόνο ειδικότητες σχετικά με τα επαγγέλματα υγείας, ασφάλειας και δημοσίου συμφέροντος.

Στην κατηγορία αυτή, η άσκηση του επαγγέλματος προϋποθέτει την κατοχή τίτλου σπουδών.

Παραδείγματα επαγγελμάτων:

• Βοηθοί βρεφονηπιοκόμοι, Βοηθοί αισθητικού, Βοηθοί ιατρικών εργαστηρίων, Ειδικοί δασικής προστασίας, Τεχνικοί τοπογραφικών εφαρμογών, Φύλακες  μουσείων.

Στην κατηγορία αυτή ανήκουν επαγγέλματα με αυξημένες δυνατότητες επαγγελματικής κινητικότητας. Παρά ταύτα, αν και η πρόσβαση σε αυτά τα επαγγέλματα είναι ελεύθερη, χωρίς πρόσθετες προϋποθέσεις, η κτήση συναφούς τίτλου σπουδών, μπορεί να αναδειχθεί σημαντικό πλεονέκτημα, τόσο κατά την αναζήτηση εργασίας, όσο και κατά την απασχόληση.

Παραδείγματα επαγγελμάτων:

• Επαγγέλματα του Τομέα Πληροφορικής, Σκηνοθέτες, Στυλίστες, Διακοσμητές, Βιβλιοδέτες, Ξυλουργοί, Επαγγέλματα εστίασης.